‘Zo’n wedstrijd wordt op het middenveld beslist”, aldus Toni Kroos enkele dagen voor de kwartfinale van Duitsland tegen Spanje op het EK. De centrale middenvelder nam zo alvast volle verantwoordelijkheid voor de uitkomst van de wedstrijd, voor winst óf verlies. Het werd dat laatste: 2-1 voor Spanje, na ruim 120 minuten speeltijd. Gastland Duitsland is uitgeschakeld en Toni Kroos speelde naar verluidt zijn allerlaatste wedstrijd als profvoetballer.
Spanje won door een treffer van Mikle Merino in de 119de minuut. Voor de Duitse Mannschaft zit het ‘zomersprookje’, zoals de succesreeks onder coach Julian Nagelsmann al voorzichtig werd genoemd, erop. Dat de wedstrijd van vrijdagavond door veel commentatoren al „praktisch een finale” werd gedoopt, is een magere troost.
Bij de Greifswalder FC, in Mecklenburg, hebben zich op vrijdagavond de trainers van de jeugdopleiding verzameld om samen naar het spel te kijken van ‘Toni’. Er is bier, worst, rum-cola, en aanvankelijk groot optimisme onder de mannen in hoodies en bodywarmers: dat Spanje topfavoriet is, komt alleen omdat ze tot nu toe geen waardige tegenstanders hadden, is de teneur. En: „Dit mag niet de laatste wedstrijd van Toni zijn.”
Spelmaker
Toni Kroos (Greifswald, 1990) wordt de succesvolste Duitse voetballer aller tijden genoemd. Eenmaal wereldkampioen met het Duitse elftal in 2014, zesmaal Champions League-winnaar, waarvan vijf keer met Real Madrid, waar hij de afgelopen tien jaar spelmaker was. Van Madrid nam Kroos deze zomer afscheid, en dit EK, zo kondigde hij aan, is het laatste toernooi met het nationale team.
Toni, zoals het ook deze wedstrijd weer door het stadion galmt, en zoals Kroos ook in Greifswald steevast genoemd wordt, ging als twaalfjarige naar de jeugdopleiding van het naburige Hansa Rostock. Op zijn zestiende ging hij naar Bayern München, de club die hij tussendoor even verruilde voor Bayer Leverkusen, en in 2014 kwam hij terecht bij Real Madrid. In Greifswald zagen ze hem sindsdien niet vaak meer. „Hij schijnt zich erg thuis te voelen in Spanje”, zegt Marco Kröger. Toni mag zich niet meer bijzonder voor Greifswald interesseren, Greifswald des te meer voor Toni en zijn verdiensten.
Kröger speelde tot zijn twaalfde met Kroos in het team, nu is hij trainer van de B-jeugd. „Op die leeftijd willen alle jongens die voetbal spelen, prof worden”, zegt hij. En zoals Kroos bij Madrid is dan non plus ultra, zegt Kröger. Hij is onder de jeugd het absolute voorbeeld, ook al is hij vrijwel met voetbalpensioen. Danny Martens, die ook met Kroos in het team speelde en nu tienjarigen coacht, beaamt: „Alle jongens uit mijn team die een Duitsland-tenue hebben, hebben er één van de nummer 8”. Kroos dus.
‘Kompasnaald’
Kroos wordt vaak vergeleken met mechanische voorwerpen. Hij zou het „metrum” van het team zijn, omdat hij het ritme bepaalt. In een documentaire over Kroos zegt zijn voormalig medespeler bij Real Madrid Casemiro dat Toni het tempo aangeeft, dirigeert als het ware: „Als Toni wil dat we langzamer spelen, spelen we langzamer en andersom.” In zijn eerste wedstrijd voor Real Madrid, noemde de Spaanse pers hem de „kompasnaald” van het elftal, zo gericht en nauwgezet waren zijn ballen.
Oud-medespeler in Greifswald Martens zegt dat Kroos juist daarom ook veel kritiek kreeg: „Hij zou alleen maar de bal rondpassen, te saai en te langzaam zijn. Daarbij heb je juist in ieder team een rustpunt nodig.” Een van de meest geciteerde statistieken op dit EK in Duitsland is die van precieze passes van Toni Kroos in de eerste wedstrijd tegen Schotland: 102 van 103 passes kwamen perfect bij de medespeler aan. En afgezien van die precisie, speelde hij ook andere spectaculaire ballen, zoals de vrije trap in de laatste minuten van de wedstrijd tegen Zweden tijdens het WK 2018.
Dat WK werd desondanks geen succes, Duitsland werd laatste in de groepsfase, bij het EK van 2021 lag Duitsland er na de achtste finale uit. Kroos wilde niet meer voor Duitsland spelen, liet het WK van 2022 schieten en trad nu op verzoek van bondscoach Julian Nagelsmann een laatste keer aan, omdat hij dacht dat het Duitse team succes zou kunnen hebben.
Het succes lag ook voor het grijpen: na een wat ongeconcentreerde eerste helft zetten de Duitsers na het Spaanse doelpunt van Dani Olmo in de 51ste minuut alles op alles om in het toernooi te blijven. Nagelsmann stuurde alle aanvallers die hij tot zijn beschikking had het veld op. Die waren vaak dicht bij het Spaanse goal, maar niet effectief, tot Florian Wirtz in de 89ste minuut de gelijkmaker scoorde. In de verlenging had Duitsland meer kansen dan Spanje, maar wist ze niet te benutten – anders dan Spanje, één minuut voor het einde.
In Greifswald wordt zwijgend de barbecue opgeruimd, lege flessen worden opgeraapt. Martens hoopt dat Kroos, ook nu hij uit beeld verdwijnt, voorlopig nog een voorbeeld voor zijn jeugdspelers zal zijn. „Ook dat-ie nu op zijn hoogtepunt stopt, het is typisch Toni: zo bescheiden, zo weloverwogen. Dat is allemaal niet vanzelfsprekend voor een voetballer op zijn niveau.” Een andere trainer zegt: „Ik hoop wel erg dat-ie nu een keer langskomt, voor de kleintjes.”
